Dileu elw o ofal plant

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyflwyno Ddeddf Iechyd a Gofal Cymdeithasol (Cymru) 2025 a fydd yn dileu elw o ofal plant sy'n derbyn gofal yng Nghymru. Bydd hyn yn effeithio ar y ffordd y caiff rhai gwasanaethau gofal eu darparu yn y dyfodol.

Gallwch ddod o hyd i'r manylion llawn am y ddeddfwriaeth a'r broses o ailsefydlu fel model nid-er-elw ar wefan Newid i fodelau gofal nid-er-elw ar gyfer plant sy'n derbyn gofal yng Nghymru Llywodraeth Cymru [dolen allanol].

Sut bydd y newidiadau yn cael eu rhoi ar waith?

Bydd y ddeddfwriaeth yn cael ei rhoi ar waith fesul cam: 

O 1 Ebrill 2026

• Ni chaniateir i unrhyw ddarparwyr preifat er elw newydd sy'n darparu gwasanaethau plant o dan gyfyngiad gofrestru
• Ni fydd unrhyw ddarparwyr preifat sy'n bodoli eisoes sy'n darparu gwasanaethau plant o dan gyfyngiad yn gallu amrywio eu cofrestriad i ychwanegu gwasanaeth plant o dan gyfyngiad arall
• Oni bai eu bod yn un o'r pedwar model hwn a gymeradwywyd gan Lywodraeth Cymru:
  • Cwmni elusennol cyfyngedig drwy warant heb gyfalaf cyfrannau
  • Sefydliad corfforedig elusennol
  • Cymdeithas gofrestredig elusennol
  • Cwmni buddiant cymunedol cyfyngedig drwy warant heb gyfalaf cyfrannau

O 1 Ebrill 2027

Ni chaiff y ddarpariaeth bresennol er elw ei hehangu. Ni fydd darparwyr presennol er elw yn gallu:

• Cynyddu uchafswm eu capasiti
  • Cymeradwyo gofalwyr maeth newydd (ar gyfer asiantaethau maethu)

O 1 Ebrill 2030

Cyfyngiadau ar leoliadau o fewn darpariaeth bresennol er elw. Ni all awdurdod lleol yn Lloegr leoli plant dan ofal sefydliad er elw yng Nghymru ac eithrio o dan amgylchiadau eithriadol (fel bod brawd neu chwaer yn y gwasanaeth hwnnw yn barod). Dim ond â chytundeb Gweinidogion Cymru drwy broses a elwir yn  lleoliad atodol y bydd awdurdodau lleol yng Nghymru yn gallu lleoli plant sy'n derbyn gofal mewn gwasanaeth er elw presennol yng Nghymru. 

Sut y byddwn yn cefnogi darparwyr gofal

Byddwn yn chwarae rôl allweddol wrth gefnogi'r broses o roi'r ddeddfwriaeth hon ar waith. Rydym yma i'ch helpu i ddeall yr hyn y mae'r newidiadau yn ei olygu i'ch gwasanaeth.

Byddwn yn:

• darparu cyngor ac arweiniad i wasanaethau RISCA presennol ar sut y bydd y ddeddfwriaeth yn berthnasol iddynt.
• cyflwyno proses gofrestru symlach i ddarparwyr sydd wedi'u cofrestru ar hyn o bryd ac sy'n dymuno ail-gofrestru fel gweithrediadau nid-er-elw.
• cynnal cymorthfeydd cynghori yn nes ymlaen eleni, gan gynnig cymorth uniongyrchol ac ateb eich cwestiynau am y broses drosglwyddo.

Os bydd gennych unrhyw gwestiynau am sut y gall y newidiadau effeithio ar eich gwasanaeth, mae croeso i chi gysylltu â ni drwy ein blwch post AGC – Dileu Elw. 

Ymgynghoriad: Dileu elw o ofal plant

Mae Llywodraeth Cymru yn ymgynghori ar sut y bydd yn gweithredu’r broses o gael gwared ar elw ofal plant o 1 Ebrill 2026.

Mae'r cynigion yn cynnwys newidiadau i:

• y broses gofrestru
• y broses datganiadau blynyddol
• y dull monitro a gorfodi

Rydym yn eich annog yn gryf i ddarllen y cynigion ac ymateb i'r ymgynghoriad. Bydd eich barn yn helpu i lunio sut mae'r newidiadau pwysig hyn yn cael eu cyflawni.

Gweler y ddogfen ymgynghori a chyflwynwch eich sylwadau [dolen allanol]

Bydd yr ymgynghoriad yn cau ar 8 Hydref 2025.

Ymgynghoriadau cysylltiedig

Mae Llywodraeth Cymru hefyd yn ymgynghori ar ddau set arall o reoliadau drafft i gefnogi gweithredu Deddf Iechyd a Gofal Cymdeithasol (Cymru) 2025. Mae’r ymgynghoriadau hyn yn canolbwyntio ar:

• Newidiadau arfaethedig i ddatganiadau blynyddol darparwyr a cheisiadau i ganslo cofrestriadau [dolen allanol]
• Rheoliadau arfaethedig ar gyfer taliadau uniongyrchol ym maes iechyd a gofal cymdeithasol [dolen allanol]

Cymorth ychwanegol

Os ydych yn ystyried trosglwyddo i fodel busnes nid-er-elw, rydym yn argymell cysylltu â Cwmpas am gymorth.