Dileu elw o ofal plant

Bydd y ddeddfwriaeth yn cael ei rhoi ar waith fesul cam: 

O 1 Ebrill 2026

Ni chaniateir unrhyw ddarparwyr newydd er elw. Bydd y cyfyngiadau canlynol yn dod i rym:

• Ni fydd unrhyw ddarparwyr newydd er elw sy’n darparu gwasanaethau plant o dan gyfyngiad (gwasanaethau cartrefi gofal i bant, gwasanaethau llety diogel a gwasanaethau maethu) yn gallu cofrestru gydag AGC.
• Ni fydd unrhyw ddarparwyr preifat sy'n bodoli eisoes sy'n darparu gwasanaethau plant o dan gyfyngiad yn gallu amrywio eu cofrestriad i ychwanegu gwasanaeth neu le gwasanaethau plant o dan gyfyngiad arall.
• Rhaid i unrhyw un sy'n dymuno cofrestru gwasanaeth plant cyfyngedig fod wedi'i gofrestru fel un o'r pedwar model busnes hyn, wedi'u cymeradwyo gan Lywodraeth Cymru:
  • Cwmni elusennol cyfyngedig drwy warant heb gyfalaf cyfrannau
  • Sefydliad corfforedig elusennol
  • Cymdeithas gofrestredig elusennol
  • Cwmni buddiant cymunedol cyfyngedig drwy warant heb gyfalaf cyfrannau

O 1 Ebrill 2027

Ni chaiff y ddarpariaeth bresennol er elw ei hehangu. Bydd y cyfyngiadau canlynol yn dod i rym:

• Ni fydd darparwyr er elw presennol sy’n darparu gwasanaethau cartrefi plant, gwasanaethau llety diogel a gwasanaethau maethu yn gallu ychwanegu unrhyw welyau na gofalwyr maeth ychwanegol.
• Ni fydd gwasanaethau maethu bellach yn gallu cymeradwyo gofalwyr maeth newydd.

O 1 Ebrill 2030

Cyfyngiadau ar leoliadau o fewn darpariaeth bresennol er elw. Bydd y cyfyngiadau canlynol yn dod i rym:

• Ni all awdurdod lleol yn Lloegr leoli plant dan ofal sefydliad er elw yng Nghymru ac eithrio o dan amgylchiadau eithriadol (i'w hamlinellu yn y rheoliadau).
• Dim ond â cymeradwyaeth Gweinidogion Cymru y bydd awdurdodau lleol yng Nghymru yn gallu lleoli plant sy'n derbyn gofal mewn gwasanaeth er elw presennol yng Nghymru drwy’r broses lleoliadau atodol a nodir yn Neddf 2025.
• Rhaid i awdurdodau lleol Cymru gael cymeradwyaeth y Gweinidog drwy’r broses lleoliadau atodol a nodir yn Neddf 2025 cyn gwneud unrhyw leoliadau newydd mewn gwasanaethau cartrefi plant, gwasanaethau llety diogel neu gwasanaethau maethu yn Lloegr, oni bai bod y lleoliad o fewn darpariaeth sy'n cael ei rhedeg gan yr awdurdod lleol.

Byddwn yn chwarae rôl allweddol wrth gefnogi'r broses o roi'r ddeddfwriaeth hon ar waith. Rydym yma i'ch helpu i ddeall yr hyn y mae'r newidiadau yn ei olygu i'ch gwasanaeth.

Byddwn yn:

• darparu cyngor ac arweiniad i wasanaethau RISCA presennol ar sut y bydd y ddeddfwriaeth yn berthnasol iddynt.
• cyflwyno proses gofrestru symlach i ddarparwyr sydd wedi'u cofrestru ar hyn o bryd ac sy'n dymuno ail-gofrestru fel gweithrediadau nid-er-elw.
• cynnal cymorthfeydd cynghori yn nes ymlaen eleni, gan gynnig cymorth uniongyrchol ac ateb eich cwestiynau am y broses drosglwyddo.

Os bydd gennych unrhyw gwestiynau am sut y gall y newidiadau effeithio ar eich gwasanaeth, mae croeso i chi gysylltu â ni drwy ein blwch post AGC – Dileu Elw. 

Noder: Mewn ymateb i adborth gan rai darparwyr, mae Llywodraeth Cymru wedi penderfynu newid y dyddiad terfyn i 31 Mawrth 2026 er mwyn rhoi ychydig mwy o hyblygrwydd i’r rhai sy’n ystyried gwneud ceisiadau i gofrestru gwasanaethau newydd, neu i’r rhai sy’n ystyried newid eu cofrestriad i ychwanegu gwasanaethau neu leoliadau ychwanegol.

Os ydych yn bwriadu cofrestru neu amrywio eich cofrestriad er mwyn ychwanegu gwasanaeth neu leoliad plant o dan gyfyngiad, mae'n rhaid i chi gyflwyno eich cais i AGC erbyn 31 Mawrth 2026. 

Caiff ceisiadau a gyflwynir erbyn 31 Mawrth 2026 yn cael eu hasesu o dan y ddeddfwriaeth bresennol. Mae hyn yn golygu na fydd eich cais yn ddarostyngedig i ofynion newydd Deddf Iechyd a Gofal Cymdeithasol 2005, sy'n dod i rym ar 1 Ebrill 2026. 

Beth fydd yn digwydd ar ôl 31 Mawrth 2026?

O 1 Ebrill 2026, mae gofynion newydd o dan adran 6A o'r Ddeddf yn golygu mai dim ond awdurdodau lleol a darparwyr nid er elw a all gofrestru cartrefi gofal i blant, gwasanaethau maethu, neu wasanaethau llety diogel. 

Os byddwch yn cyflwyno eich cais ar ôl 31 Mawrth 2026, caiff ei asesu o dan y gofynion newydd hyn.

Cael cymorth

Os oes gennych unrhyw gwestiynau neu bryderon, cysylltwch â ni yn CIW – Blwch negeseuon e-bost dileu elw.

Daeth ymgynghoriad canlynol Llywodraeth Cymru i ben ar 8 Hydref 2025:

• Dileu elw o ofal plant [dolen allanol]
• Newidiadau arfaethedig i ddatganiadau blynyddol darparwyr a cheisiadau i ganslo cofrestriadau [dolen allanol]
• Rheoliadau arfaethedig ar gyfer taliadau uniongyrchol ym maes iechyd a gofal cymdeithasol [dolen allanol]

Mae ymatebion i'r ymgynghoriadau hyn yn cael ei adolygu ar hyn o bryd. Bydd manylion am y canlyniadau yn cael eu cyhoeddi maes o law.

Cyflwyniad o Fforwm Darparwyr AGC – Medi 2025

Yn ddiweddar, cynhaliodd Arolygiaeth Gofal Cymru fforwm i ddarparwyr ar y newidiadau sydd ar ddod. Gallwch lawrlwytho’r cyflwyniad a ddefnyddiwyd yn ystod y digwyddiad isod:

Cyflwyniad Fforwm Darparwyr AGC ar ddileu elw o ofal plant

Cwmpas

Os ydych yn ystyried trosglwyddo i fodel busnes nid-er-elw, rydym yn argymell cysylltu â Cwmpas am gymorth.